Σε πρόσφατη οικονομική ανάλυσή του στην εφημερίδα «ΠΟΛΙΤΗΣ», ο οικονομολόγος, κ. Στέλιος Πλατύς, ανέφερε ότι στην Κύπρο μια 4μελής οικογένεια για να ζει αξιοπρεπώς χρειάζεται να έχει καθαρό (disposable income) εισόδημα €3000 – €3500/μήνα. Σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας (Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης 2021, με έτος αναφοράς το 2020 – EU SILC), το μέσο οικογενειακό εισόδημα στην Κύπρο σήμερα είναι €34.229, δηλαδή €2633/μήνα. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ένας μεγάλος αριθμός νοικοκυριών στην Κύπρο δυσκολεύεται να ανταπεξέλθει και να ζήσει αξιοπρεπώς. Περαιτέρω, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, ποσοστό 17,3% του πληθυσμού ή 154.000 άτομα βρίσκονταν στο όριο της φτώχειας.
Το πιο πάνω ποσοστό περιλαμβάνει και ένα μέρος του πληθυσμού 2,6% με σοβαρή υλική και κοινωνική στέρηση. Δηλαδή άτομα που λόγω οικονομικών δυσκολιών στερούνται τουλάχιστον 7 από τα 13 είδη υλικής και κοινωνικής απόλαυσης όπως, για παράδειγμα, οικονομική αδυναμία να αποπληρώσουν τους λογαριασμούς του ρεύματος/νερού ή τα δάνειά τους ή δεν μπορούν να έχουν τον χειμώνα ικανοποιητική θέρμανση ή να αντιμετωπίσουν μια έκτακτη αναγκαία δαπάνη κ.λπ..
Με άλλα λόγια, προτού ξεπεραστεί η τραπεζική κρίση του 2013, η οικονομία και κυρίως οι εργαζόμενοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις συνέπειες της πανδημίας του COVID-19. Στο κοινωνικοοικονομικά ευάλωτο αυτό σκηνικό ήρθε να προστεθεί, πριν από έξι μήνες, ο πόλεμος στην Ουκρανία ο οποίος λόγω των οικονομικών και άλλων κυρώσεων που λήφθηκαν από τους ηγέτες της Αμερικής και της Ευρώπης εναντίον της Ρωσίας οδήγησε στην εκτόξευση των τιμών των πρώτων υλών της βιομηχανίας, της ενέργειας, της σίτισης, των μεταφορών, κλπ. με αποτέλεσμα την εκτόξευση του πληθωρισμού σε διψήφια ποσοστά, την αύξηση των επιτοκίων και στην διάβρωση της αγοραστικής αξίας των μισθών.
Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις ανά την Ευρώπη ζητούν αποκατάσταση της αγοραστικής αξίας των μισθών και του επιπέδου διαβίωσης των εργαζομένων με την παραχώρηση δίκαιων αυξήσεων. Ένα επίμονο πανευρωπαϊκό αίτημα, είναι επίσης η φορολόγηση των υπερκερδών (windfall profits) των εταιρειών ενέργειας με τα έσοδα να χρησιμοποιούνται για άμβλυνση τόσο των συνεπειών στον καταναλωτή από την αύξηση της τιμής του ηλεκτρισμού, όσο και της αυξανόμενης ανισότητας, εφόσον τον πληθωρισμό τον τροφοδοτούν οι τιμές της ενέργειας και όχι οι μισθοί.
Προς υποστήριξη των αιτημάτων τους, δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι στις συγκοινωνίες στην Αγγλία, (λεωφορεία, υπόγειο και εναέριο σιδηρόδρομο) κατέρχονται αυτό τον καιρό σε απεργιακές κινητοποιήσεις για αύξηση των μισθών και βελτίωση των συνθηκών εργασίας τους. Εργαζόμενοι και σε άλλες Βρετανικές βιομηχανίες, όπως λιμενεργάτες, δικηγόροι, εκπαιδευτικοί, νοσηλευτές, πυροσβέστες και εργαζόμενοι στα σκυβαλοφόρα, στα αεροδρόμια και στα ταχυδρομεία, ετοιμάζονται επίσης για κινητοποιήσεις και απεργίες προς υποστήριξη μισθολογικών αιτημάτων λόγω του υψηλού πληθωρισμού ο οποίος σύμφωνα με εκτιμήσεις ενδέχεται να φτάσει, μέχρι τον Ιανουάριο 2023, στο 18%.
Η κατάσταση διεθνώς έχει οδηγήσει σε αντιπαράθεση μεταξύ των εταιρειών από την μια πλευρά, οι οποίες ισχυρίζονται ότι τα αυξανόμενα κόστη και η μειωμένη ζήτηση περιορίζουν το περιθώριό τους για αυξήσεις και των συνδικαλιστικών οργανώσεων από την άλλη, που υποστηρίζουν ότι οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να ζήσουν με τους μισθούς που λαμβάνουν. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί αφενός ότι οι αυξανόμενες τιμές της ενέργειας παραμένουν η κύρια κινητήρια δύναμη του πληθωρισμού αλλά αφετέρου κρίνει πως μια επίμονη ανατροφοδότηση μεταξύ μισθών και πληθωρισμού είναι απίθανο να αναπτυχθεί αφού η αύξηση των μισθών σε πραγματικούς όρους παραμένει αρνητική.
Σε πρόσφατο άρθρο του ο οικονομολόγος, κ. Στέλιος Πλατύς, χαρακτηρίζει αναγκαιότητα τη φορολόγηση των εταιρικών υπερκερδών και υποστηρίζει πως επιβάλλεται μια ευρύτερη αναπροσαρμογή της κατανομής του πλούτου με σκοπό την όσο το δυνατό μεγαλύτερη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής.
Στο ίδιο μοτίβο, ο καθηγητής χρηματοοικονομικών επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου, κ. Σταύρος Ζένιος, σε δημόσιες τοποθετήσεις του υπογραμμίζει ότι δεν είναι οι αυξήσεις των μισθών που επέφεραν αύξηση στον πληθωρισμό. Υπάρχουν διάφορες εξηγήσεις, αναφέρει, όπως η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική λόγω πανδημίας, ο αποσυγχρονισμός της εφοδιαστικής αλυσίδας και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία με τις συνέπειες που αυτή επέφερε στην ενέργεια και στα τρόφιμα. Η αξία των εργαζομένων, τονίζει, ακόμη και εκείνων με χαμηλές δεξιότητες, φάνηκε έντονα τον καιρό της τραπεζικής κρίσης και της πανδημίας. Δεν μπορεί, για παράδειγμα, ο φορολογούμενος να σώζει τράπεζες από τα λάθη τους ή αεροπορικές εταιρείες από το πρόβλημα του lockdown, αλλά μετά να επανερχόμαστε στην απόλυτη επικράτηση των μετόχων και των αγορών. Πρέπει να υπάρχει μεγαλύτερη συμμετοχή των εργαζομένων στα οφέλη από τον πλούτο.
Αναμφίβολα το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων πλήγηκε καίρια λόγω της μεγάλης και απότομης ανόδου του πληθωρισμού, ο οποίος έχει ξεπεράσει το 10%. Η αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή (ΑΤΑ), που παραχωρείται στους εργαζομένους κατά το ήμισυ, δεν είναι πλέον αρκετή για να αποκαταστήσει την αγοραστική αξία των μισθών. Είναι καιρός να αποκατασταθεί πλήρως η ΑΤΑ, ένα μέτρο που αποδείχτηκε ότι προσφέρει κοινωνική προστασία και εργασιακή ειρήνη αφού αποκαθιστά την αγοραστική αξία των μισθών και αποτρέπει εργασιακές συγκρούσεις.
Εκ του Προεδρείου
23 Αυγούστου 2022
